Det er svært usikkert kva område som vil bli råka verst av ekstremvêret «Hans», men i fylgje Meteorologisk institutt vil det bli utruleg store nedbørsmengder både måndag og tysdag.
På 24 timar kan det kome opp mot 80–100 millimeter nedbør somme stader.
Meteorologisk institutt har sendt ut raudt farevarsel for nedbør på Austlandet, og NVE har sendt ut raudt farevarsel for flaum og jordskred.
Fjuken har sundag ettermiddag vore i kontakt med dei tre ordførarane i Ottadalen, for ein rapport på korleis kommunane førebur seg på ekstremvêret som er meldt.
Skjåk kommune
Skjåkordførar Edel Kveen fortel til Fjuken at dei i kommunen førebur seg så godt dei kan.
– Vi arbeider med saka og tek dette på alvor. Vi har hatt dialog i kommunen sundag, og skal ha eit møte måndag morgon. Da kjem det meir informasjon. Som Statsforvaltaren opplyste om i eit møte med kommunane sundag, må folk vera førebudde og ta høgde for at ein kan bli både straumlaus og utan mobilnett. Nå veit vi ikkje i kor stor grad Skjåk vil bli råka av ekstremvêret som er meld måndag og tysdag, men vi må vera førebudde og ta det på høgste alvor, seier Kveen.
Ho fortel at ho har fått beskjed frå prehospitale tenester om at det vil bli plassert ein ambulansebil i beredskap i Skjåk, i tilfelle noko skjer.
– Den bilen vil bli køyrd til Skjåk måndag, og blir bemanna ut frå behov, seier ordføraren.
Ho vil elles oppmode innbyggjarane til å lade opp alt av elektronisk utstyr, som mobiltelefon og powerbank - og jaktradio.
– Om mobilnettet skulle bli borte, vil ein jaktradio kunne bli nyttig. Det er mange jegarar i Skjåk og dermed mange jaktradioar. Sjølv om ein ikkje kjem inn på naudnettet med dei, kan dei nyttast til å kommunisere med kvarandre i grendene i bygda for å høyre om folk har det bra og slik, seier Kveen, og legg til:
– Prognosene er utruleg uvisse, og det er difor vanskeleg å vite korleis vêret vil råke Skjåk. Mange seier at når det er austavêr skal det mykje til for at folk i Skjåk blir råka. Men ein må alltid ta sine forholdsreglar.
Ordføraren i Skjåk oppmodar elles folk om å reinske takrenner og stikkrenner, sjekke kummar, og førebu seg mest mogleg.
– Og hald deg gjerne inne og heime måndag om ekstremvêret skulle slå til, avsluttar Kveen.
Lom kommune
– Eg kjem akkurat frå møte i kriseleiinga, og kan fortelja at Lom kommune har sett krisestab, slik at vi skal vera førebudde og ha kontroll på kva folk vi har på ulike plassar, fortel lomsordførar Bjarne Eiolf Holø sundag ettermiddag.
På grunn av ferieavvikling tykkjer han det er greitt å vera tidleg ute.
– Etter ulike hendingar og to år med pandemi har vi fått god erfaring med krisestab, og veit at dette fungerer greitt uansett kvar ein sit. Ein treng ikkje å møtast fysisk for å få dette til å fungere, seier Holø.
Ordføraren fortel at kriseleiinga har god kontroll, og at dei har gjort risikovurderingar og analysert ulike punkt.
– Vi har fått oversikt over at alt er på stell når det kjem til det å få informert både innbyggjarane og dei besøkande. Det er mange turistar i Lom, og mange av desse er individuelt reisande og er ikkje nødvendigvis innom nokon stad der dei får med seg at det er venta ekstremvêr. Vi har nå fått ei tekst tilpassa både på norsk og engelsk, som vi gjennom eit system har høve til å sende ut som tekstmelding til eit sjølvgjeve geografisk område. Denne meldinga vil da gå ut til alle mobiltelefonar som befinn seg i dette område. Ei slik melding vil mest truleg bli sendt ut i kveld eller i morgon tidleg, for å informere om situasjonen, seier Holø.
Han fortel vidare at det er klargjort kommunikasjonsverkty som naudnettradio, og satelittelefonar som kan plasserast ut på ulike plassar i kommunen. I likskap med skjåkordførar Edel Kveen trekkjer Holø fram jaktradio som eit nyttig kommunikasjonsverkty, dersom det skulle bli behov.
– Vi har også vore i dialog med Sivilforsvaret og Heimevernet, seier Holø, som er spent på korleis vêret blir.
– Det kan slå båe vegar. Det er ikkje sikkert vi får noko av den nedbøren som er meld, men så kan det jo hende at «alt» kjem over dalføret vårt. Det er det vi ikkje veit, og difor må vi vera førebudde, seier han.
Ordføraren ber bebuarane i Lom om å førebu seg.
– Det er viktig å sikre verdiar og flytte unna ting som kan bli teke av vassdrag og flaumstore bekkar. Til og med frå eit hustak kan det fosse fort ned og øydeleggje mykje for den enkelte, seier Bjarne Eiolf Holø.
Han meiner folk skal føle seg trygge, og ikkje bli skremt av ekstremvêret.
– Folk i Lom skal føle seg trygge på at det kommunale apparatet er oppe og går, og det vil bli gjort løpande vurderingar der det er nødvendig å gjera tiltak. Men som alltid: Liv og helse går fyrst, seier Holø.
Vågå kommune
Ordførar i Vågå, Harald Sve Bjørndal, fortel at han sundag har hatt dialog med kommunedirektøren om situasjonen.
– Vi har vore i kontakt med kvarandre i dag, og kommunedirektøren har prata med nøkkelpersonell, som har byrja å førebu seg. Direktøren har forsikra seg om at folk er på plass og at system er i orden. Vi vil setja krisestab måndag morgon for å formelt setja i gang arbeidet og for å følgje utviklinga, seier ordføraren.
Han fortel at innbyggjarane i Vågå skal føle seg trygge.
– Vi er «på alerten» og tek dei forholdsreglane vi kan, og førebur oss på alle eventualitetar. Eg tykkjer ting har fungert utruleg godt ved dei hendingane eg har vore involvert i tidlegare, der kommuneberedskapen i Vågå har vore sett på prøve. Men det er klart at om det går store ras, kan det skje ting som vi ikkje har kontroll på. Det er ingen som veit kva dette eigentleg blir for noko. Om vi er førebudde på det som skal skje kjem an på kva som skjer. Slik eg har forstått det på prognosene vil det koma utruleg mykje nedbør, men eksakt kvar det kjem mest og minst har ikkje Meteorologisk institutt sikre nok prognoser til å kunne fortelja. Det vil nok variere voldsomt, seier Harald Sve Bjørndal.
Han fortel at det i verste fall kan bli aktuelt med evakuering, og da kring elva Finna.
– Om vi er riktig uheldige her nå, og dette ekstremvêret blir så gale at alt det regnet som er meldt faktisk kjem, kan dette bli stygt. Så stygt kan dette faktisk bli at vi må gå til det skrittet å evakuere bebuarar kring Finna. Det er difor viktig at folk tenkjer seg litt om, slik at ein raskt kan få med seg det ein treng, dersom det skulle bli behov for å evakuere, seier Bjørndal.
Ordføraren fortel elles at det blir viktig å prøve å hjelpe kvarandre så godt ein kan.
– Grunneigarar må vera «på alerten» med skogsvegar og setervegar, og ein må sjekke bekkefar, grøfter og stikkrenner. Vi må alle fylgje med og varsle i god tid om vi ser eller høyrer om noko. Her er det mange bekkar som kan få store konsekvensar. Det er betre å belage seg på at dette kan bli stygt, og førebu seg deretter, framfor å sitja der etterpå og angre på at ein ikkje gjorde noko for å prøve å unngå skadene, seier Harald Sve Bjørndal.